कोंकणी राजभाषा दिवस: गोंयचो भाशीक अभिमान

कोंकणी राजभाषा दिवस: गोंयचो भाशीक अभिमान मनयप

मोर्मूगांव, 4 फेब्रुवारी 2025 – कोंकणी गोंयची राजभास म्हूण जाहीर जावपाक आयज 38 वर्सां जालीं. 4 फेब्रुवारी 1987 दिसा वर्सां वर्सां खर संघर्श करून भारत सरकारान गोंयकारांची अस्मिताय, संस्कृताय, दायज तिगोवन दवरून कोंकणी ही गोंयची राज्यभास म्हूण अधिकृतपणान मान्यताय दिली. शासन, शिक्षण, आनी दिसपट्ट्या जिणेंत कोंकणीक फावो ती सुवात मेळ्ळी हाची खात्री करून दिवपी हो इतिहासीक खीण गोंयच्या समाजीक राजकीय मळार एक वळणदार बिंदू आशिल्लो.

कोंकणी खातीर केल्लो संघर्श

कोंकणीक गोंयची राजभास म्हूण मान्यताय मेळची अशी मागणी ही एक लांब आनी कश्टाची झूज आशिल्ली. 1961 वर्सा मुक्तीउपरांत गोंयाक एक म्हत्वाचो भाशीक आनी राजकीय निर्णय सोंसचो पडलो. महाराष्ट्राचो इतिहासीक आनी साहित्यीक प्रभाव पळोवन समाजांतलो एक बळिश्ट वर्ग मराठीचो पुरस्कार करतालो. पूण कोंकणी भास उलोवपी गोंयकारांनी सांस्कृतीक वावुरपी, लेखक, बुदवंतांच्या फुडारपणाखाल कोंकणीची खाशेली अस्मिताय तिगोवन दवरपाचो आग्रह धरलो.

1980 च्या दशकांतली कोंकणी भास आंदोलन ही एक सामुहीक चळवळ आशिल्ली, हजारांनी गोंयकारांनी कोंकणीक अधिकृत दर्जो दिवचो अशी मागणी करून निशेध केलो. 1986 वर्सा हो संघर्श चडांत चड पावलो, तेन्ना व्हड प्रमाणांत रॅली, उपासमार आनी राजकी वाद हाका लागून सरकाराक कारवाय करची पडली. निमाणें 4 फेब्रुवारी 1987 दिसा गोंय विधानसभेन देवनागरी लिपींतले कोंकणी ही गोंयची राजभास म्हूण मान्यताय दिवन राजभास कायदो संमत केलो.

कोंकणीची उत्पत्ती

कोंकणी ही भारतीय उपखंडांतली एक पोरनी भास, तिचो गिरेस्त इतिहास संस्कृत काळासावन सुरू जाता. भाशाशास्त्रज्ञ ताचीं मुळां प्राकृतांतल्यान उत्क्रांत जाल्ल्या इंडो-आर्य भासकुळांतल्यान सोदून काडटात. शेंकड्यांनी वर्सां कोंकणीन पोर्तुगेज, कन्नड, मराठी, फार्सी भाशेचो प्रभाव आत्मसात करून ही खऱ्या अर्थान बहुसंस्कृतीक भास जाली.

पोर्तुगेज वसाहतकाळांत दडपशायेक तोंड दिवन लेगीत कोंकणी गोंयच्या घरांनी, इगर्जांनी, देवळांनी, लोकवेदांत तिगून उरली. गोंयच्या प्रवासी लोकांनी कोंकणी भारतभर आनी संवसारभर व्हरून भास जिवी दवरली.

कोंकणी आयज: आव्हानां आनी प्रगती

राजभास म्हूण मान्यताय मेळ्ळ्या उपरांत कोंकणीक उल्लेखनीय वाड जाल्या. १९९२ वर्सा भारतीय संविधानाच्या आठव्या अनुसुचींत ताचो आस्पाव जालो आनी ताका लागून ताचो दर्जो आनीक घट जालो. आयज कोंकणी शाळा, म्हाविद्यालय, विद्यापीठांनी शिकयतात, दिसाळीं, रेडिओ केंद्रां, टीव्ही चॅनल, डिजिटल प्लॅटफॉर्म हांचेर ताचो वापर प्रचार करतात.

पूण आव्हानां उरल्यात. रोमन विरुद्ध देवनागरी लिपीचेर वाद चालूच आसा आनी शारांतल्या गोंयांत इंग्लीश, हिंदी, मराठी ह्या भाशांच्या वर्चस्वा आड कोंकणी झगडटा. तरणाट्या पिळगेन इंग्लीशींत वचून कोंकणीचो दिसपट्टो वापर उणो जावपाचोय हुस्को आसा.

कोंकणी राजभाषा दिवस मनयतना

दर वर्सा कोंकणी राजभाषा दिवस सांस्कृतीक कार्यावळी, साहित्यीक कार्यावळी, भास संरक्षणाचेर भासाभास करून मनयतात. लेखक, कवी, पत्रकार, कलाकार एकठांय येवन कोंकणीच्या दायजाचो भोवमान करतात आनी आधुनीक मंचाचेर ताचो वापर करपाक प्रोत्साहन दितात.

गोंय मुखार वता तशी कोंकणी सांबाळपाची जापसालदारकी दरेका गोंयकाराचेर आसा. घरांत उलोवप, शाळांनी शिकोवप, शासनांत वापरप, कोंकणी फकत भास न्हय – ती गोंयचो जीव.

कोंकणी जिवित आसा, जिवित रावण दितम!